Verhoogde bloeddruk in de poortader of portale hypertensie is een abnormaal hoge bloeddruk in de poortader, de grote ader die bloed van de darm naar de lever voert. Het is de meest voorkomende complicatie van een ernstige leveraandoening.
Een kwart van de bloedtoevoer naar de lever gebeurt via de leverslagader, die rechtstreeks uit de aorta (grote lichaamsslagader) komt. Het overige driekwart van de bloedtoevoer komt via de poortader (vena porta), die bloed uit de darmen, milt, alvleesklier en galblaas afvoert. Dit bloed bevat veel verteerde voedingsstoffen en afvalstoffen die de lever verder verwerkt. Wanneer het bloed de lever verlaat, wordt het via de leveraders in de algemene bloedsomloop teruggevoerd.
Oorzaken
Te groot bloedvolume dat door de aders stroomt
Verhoogde weerstand in de bloedstroom in de lever
Proces vóór de lever (pre- of extrahepatisch): de verstopping in de poortader gebeurt voordat het bloed de lever binnengaat (trombose van de vena porta of portatrombose). Vaak is de oorzaak vorming of aanwezigheid van bloedstolsels door erfelijke of verworven stollingsafwijkingen. Verworven stollingsafwijkingen komen vaak voor bij:
Chronische darmaandoeningen
Infecties
Leverziekte
Ondervoeding door opnamestoornissen in de darmen (malnutritie)
Pilgebruik
Kwaadaardige aandoeningen
Proces in de lever (intrahepatisch): de bloedstroom in de poortader raakt belemmerd binnen in de lever door:
Levercirrose (meest voorkomend): het vele bindweefselvormig verhoogt de bloeddruk in de poortader
Myeloproliferatieve aandoeningen: verstoord tempo waarin de bloedcellen zich ontwikkelen
Schistosomiasis of bilharzia: infectie door besmetting met een parasiet (bv. een parasitaire worm)
Proces voorbij de lever (supra- of posthepatisch): Er is een verstopping van de bloedstroom na het verlaten van de lever. Oorzaken zijn:
Ernstig hartfalen
Syndroom van Budd-Chiari: trombose van de leveraders (aders die bloed uit de lever afvoeren)
Klachten
Een verhoogde bloeddruk in de poortader verloopt zonder symptomen. Pas wanneer er verwikkelingen of complicaties optreden, merk je de aandoening op.
Vergrote milt (splenomegalie)
Opgezette buikholte door lekkend vocht uit de lever (ascites): door de hoge druk in de poortader stijgt de druk in de haarvaten van de ingewanden (darmcapillairen) die dan vocht loslaten. Dit vocht kan niet voldoende worden afgevoerd en komt in de buik terecht.
Bij levercirrose zien we een verminderde doorbloeding van de nieren. Daardoor worden minder zout en water uitgescheiden en komt een grote hoeveelheid vocht in de buik terecht.
Uitpuilende aderen in de buikwand:als aandoeningen in de lever de verhoogde bloeddruk veroorzaken
Vorming van zijdelingse bloedvaten: deze collaterale bloedvaten maken een verbinding tussen het poortadersysteem en de algemene bloedsomloop, om de lever heen. Stoffen die de lever normaal uit het bloed haalt, kunnen zo in de algemene bloedsomloop terechtkomen. Deze bloedvaten ontwikkelen zich vooral in het onderste deel van de slokdarm. Ze zwellen op, gaan kronkelen en veranderen in spataders (slokdarmspataders of oesophagusvarices). Deze verwijde bloedvaten zijn zwak en kunnen gemakkelijk en soms hevig bloeden. Collaterale bloedvaten kunnen ook ontstaan rond de navel en in de endeldarm (aambeien).
Onderzoek
CT-onderzoek: onderzoek van de verwijde aders
Echografie: onderzoek van de bloedstroom in de vaten van het poortadersysteem en de aanwezigheid van vocht in de buik
Endoscopisch onderzoek: we gaan na of je slokdarmspataderen en varices in de maag hebt door een flexibele buis met een lampje aan het uiteinde via de mond in de slokdarm te brengen
Lever venen katheterisatie: we meten de druk in het poortadersysteem met een naald die we via de bovenste holle ader in de lever inbrengen
Leverbiopsie: als er oorzaken in de lever zelf nemen we een staal van de lever voor microscopisch onderzoek
Behandeling
In eerste instantie pakken we de oorzaak van de verhoogde bloeddruk in de poortader aan.
In een aantal gevallen behandelen we hartfalen waardoor ook de verhoogde druk in de leverader afneemt.
De enige volledig doeltreffende therapie voor levercirrose is een levertransplantatie. Dit is echter een ingrijpende behandeling.
Als een onderliggende stollingsstoornis de verstopping van de poortader veroorzaakt, krijg je levenslange antistolling. Daarnaast proberen we eventuele complicaties te voorkomen en zo nodig te behandelen.
Overtollig vocht in de buikholte (ascites) verminderen we in sommige gevallen met medicijnen of verwijderen we door een punctie met een holle naald.
Een streng zoutloos dieet is nodig, aangezien de nier teveel zout vasthoudt.
Bedrust is nodig om de nierdoorbloeding te verbeteren.
Je krijgt plasmedicatie (diuretica).
Soms leggen de artsen een overbrugging aan tussen de poortader en een ander groot bloedvat (TIPSS, portocavale shunt, spatorenale of spleno renale shunt). Dit gebeurt om de overdruk af te leiden.
